بررسی اثر رقم و عوامل محیطی بر روی ریزغده زایی گیاهچه های درون شیشه ای سیب زمینی در شرایط هواکشت

سیب زمینی، یکی از گیاهان الگو جهت انجام آزمایشات کشت بافت می باشد که به دلیل توان بالای باززایی این گیاه، امروزه تولید درون شیشه ای گیاهچه های سیب زمینی در سطح بسیار وسیعی صورت می گیرد. در پژوهش حاضر به منظور بهینه سازی تولید گیاه از طریق کشت ریزنمونه های گره ای سیب زمینی، آزمایشاتی بر روی سه رقم اگریا، ساوالان و مارفونا انجام شد. ریزنمونه های گره ای حاصل از گیاهان بدست آمده از کشت غده های سیب زمینی عاری از ویروس تهیه و در شرایط کنترل شده کشت شدند. برای بررسی اثر سن گیاه بر روی رشد و نمو ریزنمونه های گره ای، از گیاهانی با 4 سن مختلف شامل 3، 4، 5 و 6 هفته به بالا (تعیین سن از زمان کشت غده محاسبه شد) تهیه و کشت شدند. برای بررسی اثر موقعیت ریزنمونه بر روی ساقه نیز از ریزنمونه های جوانه انتهایی، گره ای دوم، سوم و چهارم استفاده شد. به منظور بررسی اثر نمک های پر مصرف بر روی تولید گیاهچه های درون شیشه ای، اثرات نمک های نیترات پتاسیم، نیترات آمونیوم، کلرید کلسیم، مونوفسفات پتاسیم باغلظت 25/1، 5/1 و 75/1 برابر غلظت این نمک ها در محیط کشت پایه ms، مورد بررسی قرار گرفتند. یکی از مهمترین نتایج این پژوهش طراحی سیستم هواکشت برای تولید ریزغده سیب زمینی بود که در ادامه ریزغده زایی، سیستم هواکشت با روش کلاسیک تولید ریزغده در خاک از نظر ارتفاع ساقه، طول ریشه، قطر ساقه و تعداد ریزغده تولید شده در هر گیاه مورد مقایسه قرار گرفت. بر اساس نتایج، بهترین رشد و نمو ریزنمونه های گره ای با استفاده از ریزنمونه هایی بدست آمد که از گیاهانی با سن سه هفته تهیه شده بودند. همچنین با افزایش سن گیاه مولد ریزنمونه های گره ای، به تدریج رشد و نمو گیاهچه های حاصل از آنها غیر طبیعی شده، انتهای ساقه نکروزه شده و رشد و نمو آنها متوقف گردید. همچنین ریزنمونه های گره ای تهیه شده از قسمت فوقانی ساقه ها رشد بسیار مطلوبی داشتند و هرچه از قسمت های پایین تر تهیه شدند از کیفیت گیاهچه های حاصل از آنها کاسته می شد، به طوریکه زمانی که از گره های چهارم به سمت پایین ساقه ریزنمونه تهیه شد، گیاهچه های حاصل از آنها، رشد و نمو غیر طبیعی بیشتری داشتند. بطور کلی نتایج نشان داد که افزایش این نمک ها در محیط کشت اثر مثبتی بر روی رشد و نمو گیاهچه های درون شیشه ای داشتند. از نظر نوع سیستم تولید ریزغده ، سیستم هواکشت از لحاظ صفات ارتفاع ساقه، طول ریشه، قطر ساقه و تعداد ریزغده تولید شده در هر گیاه بطور معنی داری بهتر از سیستم کلاسیک (تولید ریزغده در خاک) بود. در سیستم هواکشت، رقم اگریا از نظر ارتفاع ساقه و رقم مارفونا از نظر طول ریشه، قطر ساقه و عملکرد از ارقام ساوالان و اگریا بهتر بودند.